Η ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΓΑΛΟΚΤΙΣΤΗ
Το εκκλησάκι αυτό της Παναγίας βρίσκεται πάνω σ’ ένα ύψωμα ανάμεσα στα χωριά Κάτω και Πάνω Πύργος, πολύ κοντά στη διαχωριστική γραμμή του Αττίλα. Στο εσωτερικό του ξωκλησιού διασώζεται τοιχογραφικός διάκοσμος, ο οποίος ανάγεται σε δύο φάσεις: στον 12ο και 14ο αιώνα, και αποτελεί ένα από τα παλαιότερα Εκκλησάκια που κτίστηκαν στην Κύπρο.
ΘΡΥΛΟΙ ΚΑΙ ΘΑΥΜΑΤΑ
Σύμφωνα με τις μαρτυρίες των κατοίκων του χωριού, στο χώρο που βρίσκεται το ξωκλήσι, παλαιότερα υπήρχε ένα χωριό, γνωστό ως «Το χωρκούι» και σ’ αυτό κατοικούσαν αρκετοί βοσκοί. Για τους κατοίκους αυτού του χωριού, μαθαίνουμε πως μια χρονιά είχε πέσει μεγάλη αρρώστια στα πρόβατα τους, γι’ αυτό και παρακαλούσαν την Παναγία να τους τα γιατρέψει. Η Παναγία, τους βοήθησε και τότε θα έκτιζαν τη μισοχαλασμένη Εκκλησία της με γάλα.
Λέγεται ότι οι βοσκοί της περιοχής είχαν τόσο γάλα που τον πηλό τον ζύμωναν με γάλα αντί με νερό προκειμένου να ενώσουν τις πέτρες. Όταν κάποια στιγμή τόλμησαν να χρησιμοποιήσουν νερό οι πέτρες δεν κολλούσαν η μια με την άλλη. Φαίνεται ότι το θέλημα της Παναγίας ήταν ο ναός της να κτιστεί με γάλα.
Πολλά θαύματα στο χωριό συνδέονται με το Εκκλησάκι της Παναγίας. Ένα από τα θαύματα που εξιστορούνται στο χωριό είναι: κάποτε μια οικογένεια από τον Ποταμό του Κάμπου ήρθε στο Εκκλησάκι, επειδή η γυναίκα δεν είχε γάλα να θηλάσει το παιδί της, τότε ανέβηκαν στο γαϊδουράκι τους και ήρθαν στην Παναγία την Γαλόκτιστη. Προσευχήθηκαν και αμέσως από το στήθος της γυναίκας άρχισε να τρέχει γάλα.
Για την Γαλόκτιστη Παναγία λέγεται και το εξής θαυμαστό γεγονός: Κάποια γυναίκα θέλησε να πάει στο εκκλησάκι να παρακαλέσει την Παναγία να αποκτήσει γάλα για να μπορέσει να θηλάσει το παιδί της. Πήγε καβάλα σε ένα γαϊδούρι θηλυκό αφού τα αυτοκίνητα σπάνιζαν τότε. Δυστυχώς, ίσως είτε από απερισκεψία είτε από φυγοπονία πήγε ανεβασμένη πάνω στο γαϊδούρι μέχρι έξω από την πόρτα του ναού.
Τότε συνέβηκε το εξής: Αντί να "κατεβάσει" γάλα η γυναίκα, "κατέβασε" το θηλυκό γαϊδούρι που κοπίασε να την μεταφέρει. Δίκαιος ο Υιός της Παρθένου αγαπά όλη την κτίση και αποδίδει στον καθένα κατά τα έργα του.
Επιπρόσθετα, στα παλιά χρόνια οι χριστιανοί όταν ήθελαν να παρακαλέσουν για κάτι το Θεό, έκαναν όλη νύχτα παρακλήσεις με την εικόνα της Παναγίας. Μια φορά αποκοιμήθηκαν και όταν ξύπνησαν παρατήρησαν πως έλειπε η εικόνα της Παναγίας κι άρχισαν να κλαίνε γιατί πίστευαν πως την έκλεψαν οι Τούρκοι. Μετά όταν επέστρεψαν στο ξωκλήσι τους, την βρήκαν εκεί γεμάτη νερό με αγιολούλουδα και αναμμένα κεριά.
Από τότε η εικόνα αυτή βρίσκεται στο ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, στο κέντρο του χωριού, για λόγους ασφαλείας.
[http://users.sch.gr/aiasgr/Theotokos_Maria/Istorikes_eikones_kai_Naoi/Panagia_h_Galoktisth.htm]
| 
